Temel Linux Tuşları Ve Komutları

Temel Linux Komutları ve Kısayol Tuşları







Bu bölümde Linux kullanmak için gerekli olan temel komutları ve tuşlara
atanmış komutlarını göreceğiz. Bu komutların hepsi konsol dediğimiz
metin ekrandan veya X-windows altındaki bir uçbirimden (xterm, rxvt,
aterm gibi) çalışmaktadır. Fakat tuş komutlarının bir kısmı konsola
özgüdür ve X altında pencere yöneticinize göre farklı hareket
etmektedirler.
Tuşlarla ilgili gösterim ve anlamı:
: Ctrl ve F1 tuşlarına birlikte basılacağını gösterir.
(n=1,...,6)
X oturumundan konsola geçiş için kullanılır. Birçok Linux dağıtımı
açılışla birlikte altı standart konsol açar. Bunlar tamamen birbirinden
bağımsızdırlar ve eşzamanlı çalışırlar. Yani birinde bir işlem
yapılmaya devam ederken bir diğerine geçip başka bir işleme
başlayabilirsiniz.

Daha önceden açmış olduğunuz sonra
ile çıktığınız X oturumuna geri döner. Burada önemli nokta bunun altı
konsollu bir sistemde geçerli olmasıdır. Eğer sisteminizde dört konsol
varsa büyük ihtimalle bu işin tuşu F7 değil F5 olacaktır.
(n=7,...,12)
n numaralı X oturumuna geçer. Birden fazla X oturumu (sunucusu) açmak mümkün olduğu için bunlar arasında geçiş yapabilirsiniz.

Bir uçbirimde yazmakta olduğunuz komutu tamamlar. Mesela README
dosyasını okutmak için more RE yazıp TAB'a basarsanız o anda
bulunduğunu dizindeki RE ile başlayan dosyaların listesini görürsünüz,
eğer tek dosya varsa satır tamamlanır. Aynı şey komut isimleri için de
geçerlidir, bas yazıp TAB'a bastığınızda hemen basename diye komutun
tamamlandığını görürsünüz. (Bu işlem çok sayıda komutla eşleşme
durumunda bazı uçbirimlerde iki defa TAB tuşuna basmayı
gerektirebilir.)
, , ,
Daha önceden girilmiş komutlar arasında gidip gelmenizi sağlar. Bu komutları history komutu ile listleyebilirsiniz.
,
Uçbirim çıktısını yukarı aşağı kaydırmak için kullanılırlar (ekrandan çıkmış olan yazıları görmek vs.)
<+>, <->
X oturumunda bir sonraki ekran çözünürlüğüne geçmenizi sağlar. Kipler /etc/X11/XF86Config dosyasında tanımlanmıştır.

X oturumunu sonlandırır.

Sistemi yeniden başlatmak için kullanılır. Konsoldaki shutdown -r now
veya reboot komutu gibi davranır. Makinanın üzerindeki sıfırlama
(Reset) tuşuna basmayıp bunu tercih etmeniz gerekir, aksi takdirde ext2
gibi bazı dosya sistemleri sorun çıkarabilir.

Mevcut komutu durdur. Genelde konsoldaki basit komutlar için kullanılır.

Eğer sizden girdi kabul eden bir konsol komutundaysanız dosya sonu
(EOF) yollar, komut istemindeyseniz sistemden çıkarsınız. O yüzden iki
defa basmayın ;-).

Uçbirime olan çıkışı durdurur.

Uçbirime olan çıkışa devam eder.

Çalışmakta olan komutu arka alana gönderir.

Konsolda bir işe yaramaz ama Matrix'de nedense Neo kullanıyordu. Neyse
orada da bir işe yaramamıştı, sanırım Neo da Linux kullanıyor ;-).

Genelde bir başka pencerede seçilmiş bir yazıyı yapıştırmaya yarar.
Burada dikkat edilecek nokta Linux altında kopyala/yapıştır işleminin
Windows'dan farklı olmasıdır. Bir yazıyı seçerseniz, o seçili olduğu
sürece yapıştırılabilir olur (bir kez yapıştırıldıktan sonra defalarca
yapıştırılabilir, yeni bir seçime kadar tamponda kalır.). Yani bir
kopyala emri vermeniz gerekmez, seçip orta tuşa basmanız yeter, komut
satırına yapıştırılmış olur. Konsolda kullanılabilmesi için gpm
çalışıyor olmalıdır.

yapıştırma işlemini klavyeden yapar.
~
Kullanıcının ev dizinini gösterir /home/kullanıcı_adı ile eşanlamlıdır.
cd ~/docs komutu ev dizininizin altında docs dizinine gider. Sadece cd
komutu ise cd ~ komutuna eşittir ve ev dizininize gider.
. ya da ./
O anda bulunduğunuz dizindeki bir betiği çalıştırırken kullanmak içindir.
/. ya da Slashdot
Internet'deki en sağlam haber sitesine gider ;-).
cd ..
Bir üst dizine geçer.
exit
Sistemden çıkmanızı sağlar.
reset
Konsol bir şekilde saçma sapan karakterler basıyorsa (genelde
çalıştırılabilir bir dosyayı ekrana çıktıladığınızda olur) düzeltmeye
yarar.
tty
Bu komutu yazdığınız uçbirimin aygıt dosyasının ismini verir.